Door de coronacrisis kan de boekenbeurs in Antwerpen dit jaar niet doorgaan.  Standaard Boekhandel in Dilbeek nam daarom het initiatief om enkele Dilbeekse dichters uit te nodigen om op zondagmiddag 25 oktober 2020 uit eigen werk voor te lezen in de winkel.  Tussen 14 en 18u zullen Vanessa Daniëls, Leen Pil en Alain Vanclooster verschillende korte poëtische interventies doen.  Uiteraard zijn hun boeken te koop en zullen de auteurs graag persoonlijk signeren.  Poëzie brengt troost in moeilijke tijden!
​

POËZIE VOOR FREDERIK (1998-2020)

Het zit nog vers in het collectief geheugen. Het jaar 2020 was pas geboren of er bleek een jongeman uit Vilvoorde verdwenen te zijn na een nieuwjaarsfuif: Frederik Vanclooster, VUB-student en scoutsleider. Vijf dagen lang werd naar hem gezocht, dagelijks kwam hij in het nieuws, tot de brandweer hem uiteindelijk uit het kanaal haalde. Het tragische ongeval trof onze familie heel erg. Niet alleen mijn broer, schoonzus en nichtje, ook mijn zus en schoonbroer die jaren geleden iets gelijkaardigs hadden meegemaakt, en ook mij als peter van Frederik...

Het was zeer bevreemdend. Drie maanden lang kreeg ik geen letter op papier. Nochtans was mij dat vroeger wel gelukt, bij overlijdens van andere geliefden, soms binnen de 24 uur. Met de coronacrisis begon ik stilaan over de dood te schrijven, eerst afstandelijk, maar plotseling en onvermijdelijk belandde ik toch bij Frederik. Het rouwproces kon beginnen.

Uiteindelijk schreef ik 21 gedichten, niet toevallig de leeftijd van Frederik. de dichtbundel draagt de titel "Het Koningskind en de Kroon", met een verwijzing naar het coronavirus, en is zonet verschenen bij Uitgeverij Partizaan, heel passend net voor Allerheiligen wanneer de meeste mensen naar de begraafplaatsen gaan en allen die ons verlaten hebben gedenken.

Het boek is te koop bij mij en de uitgever, maar ook in Standaard Boekhandel, Verheydenstraat 24 te 1700 Dilbeek. Op zondagmiddag 25 oktober 2020 , een eerste keer om 14.30u en een tweede keer om 16u, zal ik uit mijn werk voorlezen en boeken signeren in de winkel. Allen daarheen, coronaproof uiteraard.

FREDERIK, de vermakende salangaan (1998-2020)
 
Je was tussen tien en veertien jaar oud en kwam regelmatig logeren bij je peter.  Eerst in Koekelberg, dan in Oostende.  Je ouders vroegen me om samen te gaan shoppen en kleren voor jou te kopen.  Dat viel best mee.  Je stapte een winkel binnen en amper vijf minuten later stapte je buiten met een paar sportschoenen, even verder koos je een broek en wat later belandde een kleurrijke pull in de boodschappentas.  Opdracht volbracht.  Zo leek het wel: geen gezeur, we gaan die klus eventjes klaren.
 
Op het appartement liet ik je je creatief uitleven.  Papier en potloden lagen altijd klaar.  Op de elektrische piano liet je je helemaal gaan en zocht melodieus hondengeblaf en regengekletter.  Partituren interesseerden je niet.  De piano was een laboratorium waar je geestdriftig experimenteerde.  Je berekende dat er ongeveer duizend combinatiemogelijkheden waren – wist ik veel.  Het hoogtepunt van onze artistieke activiteiten waren de vele filmpjes die we maakten op basis van uittreksels uit stripverhalen.  Kuifje, Guust Flater, De Lustige Kapoentjes, Piet Fluwijn en Bolleke passeerden de revue.  Zelfs Cowboy Henk van Kamagurka en Herr Sele was niet veilig voor ons.  Het viel op hoe je telkens weer onaangekondigd afweek van de tekst en naar hartenlust improviseerde, niet vreemd van enige overdrijving en overacting.  Je was een geboren verteller, een alerte regisseur, je had een goede schrijver of acteur kunnen worden, of advocaat.  Ik plaatste onze producties op DVD, Youtube en Facebook zodat anderen konden mee genieten.  ’s Avonds schoven we de gordijnen dicht en in pyjama speelden we schaak.  Ondanks je zeer jeugdige leeftijd slaagde je er in om mij te overklassen.  Dat beloofde voor later.  Je was sterk in logica en wiskunde, zoals je peter, en je koos voor informatica aan de VUB.  Al hadden je ouders allicht van een iets meer literaire richting gedroomd.
 
Sinds je adolescentie kwam je minder vaak langs.  Begrijpelijk, je had wel iets beters te doen.  Je ging je eigen weg met je vrienden, je werd monitor bij de scouts met “vermakende salangaan” als zeer toepasselijke totem.  Je was een onvermoeibare doener en improvisator.  Met je onuitputtelijke inspiratie en fantasie boeide je iedereen en slaagde je erin om jongeren uit verschillende kringen en achtergronden samen te brengen.  Je kon gewoon met iedereen overweg.  Het was altijd leuk toeven in jouw gezelschap.  Met Frederik erbij viel het nooit stil, werd het nooit saai.
 
Tot je die donkere nieuwjaarsnacht zorgeloos dicht langs het kanaal stapte en wankelde, struikelde.  En de toekomst voor altijd stilstond.  Alsof je heel even, maar onherroepelijk, de regie van je leven uit handen had gegeven.
 
je peter
​7 oktober 2020

PS: dit is de link naar de webpagina:  https://www.reveil.org/verhalen/frederik-de-vermakende-salangaan-1998-2020

Tijdens mijn lezing "Plattekaas met alsem" in Het Goudblommeke in Papier te Brussel op woensdag 19 februari 2020, een co-organisatie van Inter-litra-tour, Willemsfonds en Curieus, was de voorzitter van het Willemsfonds, Amand Dewaele, een zeer aandachtige toeschouwer.  Achteraf had ik een aangename babbel met hem en... hij kocht een boek!

Nu blijkt dat hij in de corona-quarantaine-tijd het eerste gedicht uit mijn bundel "Plattekaas met alsem" (2019, Partizaan), namelijk "De Toren van Babel" heeft voorgelezen vanuit "zijn kot".  Hartelijk dank, Amand, voor deze leuke attentie !!!

Met bijzondere dank aan Stephan Croes en Hadewich Wauters !

Op zaterdag 11 juli 2020 om 11u werd de poëtische openluchttentoonstelling "Anderhalve meter dichter" feestelijk geopend aan cc Westrand te Dilbeek.  Telkens vier gedichten van zeven lokale dichters worden de hele zomer lang geëxposeerd op een rotonde.  Er is werk te zien van: Vanessa Daniëls, Leen Pil, Willem M. Roggeman, Mirani Steenhorst, Alain Vanclooster, Jan Vanhaelen en Cecile Vanhoutte.  Elke dichter, met uitzondering van Jan Vanhaelen, las elk één gedicht, ingeleid door Luk Boelaert, de voorzitter van de Cultuurraad Dilbeek en mede-organisator van dit evenement.  Westrand, gecoördineerd door bezige bij Hadewich Wauters, zorgde voor de technische uitvoering.  Hartelijk dank aan allen voor deze mooie opportuniteit en boeiende samenwerking !

Mijn broer Lucas Vanclooster, cultuurkenner, literatuurliefhebber en net gepensioneerd als VRT-radiojournalist, kwam mij een hart onder de riem steken en zag dat het goed was.

Met grote dank aan Véronique Bogaert en Marthe Vanhoutte voor de prachtige fotoreportage !

Beste dichter-buurman Willem
 
Ik heb met veel plezier je nieuwe roman “De verwoesting van Brussel” gelezen.  Op 24 uur tijd – volgens mijn vrouw is dat ongezien.  Ik kan niet goed uitleggen waarom, maar ergens was en bleef ik in de ban van je verhaal, waarin – met uitzondering van het allerlaatste hoofdstuk – eigenlijk bijzonder weinig gebeurt.
 
Ik was zeer benieuwd om de roman te lezen van een man die vooral als dichter door het leven gaat.  Je had me op voorhand verwittigd voor de complexe structuur van je roman.  Ik moet toegeven dat ik het soms heel moeilijk heb met schrijvers die een licht verhaal verbergen achter een opzettelijk gekunsteld complexe structuur, alsof ze de afgedrukte tekst in de lucht hebben gegooid en dan willekeurig weer van de grond hebben samengeraapt.  Maar bij jou had ik er geen enkele moeite mee.  Er is duidelijk over nagedacht, niets aan het toeval overgelaten.  Op het einde komen de meeste verhaallijnen, personages en tijden wel min of meer samen.
 
De structuur waarbij de auteur een boek schrijft over een auteur die net hetzelfde boek aan het schrijven is, is bekend in de literatuur.  Bij jou valt op dat de personages uit het ene boek gaan leven in het verhaal van het andere boek.  Verrassend is de poging tot machtsgreep van de auteur in het boek, Theo Van Avendt, om het boek van de auteur, Willem M. Roggeman, naar zich toe te trekken.  Een poging die meteen in de kiem wordt gesmoord door de auteur van het boek – jij dus – door dat personage meteen te laten sterven, waarmee de kous af is.  Boeiend had kunnen zijn om die strijd tussen beide auteurs iets dieper uit te werken, op een minder dictatoriale wijze, zeg maar.  Misschien een gemiste kans?
 
Bij het lezen stelde ik een paar keer de vraag: is dit wel een roman?  Soms lijkt het een verzameling essays.  Je bent duidelijk een zeer belezen kunstkenner.  Er zijn dialogen die in feite monologen zijn, waarbij de auteur zijn mening en commentaar in de mond van zijn personages legt.  Voor een stuk is dat onvermijdelijk en vanzelfsprekend.  Maar naar mijn persoonlijk gevoel gebeurt dat hier net iets te veel en te lang.  Die commentaren beperken zich trouwens niet tot de kunst, maar zijn soms ook zwaar politiek geladen.  Opgelet: moraalridderschap loert om de hoek.
 
Net op het moment dat ik me een beetje begon te ergeren aan de schijnbaar slordige herhalingen in het boek, vooral wanneer je voor de tweede keer op quasi identieke wijze een film bespreekt, net op dat moment laat je de hoogbejaarde auteur in het boek, Theo Van Avendt, vertellen dat hij stopt met schrijven omdat hij soms vergeet wat hij al geschreven heeft en daardoor in herhaling valt.  Een leuke vondst: je had mij als lezer behoorlijk op het verkeerde been gezet.  Daar kon ik achteraf best om lachen.
 
Wat ik persoonlijk heel boeiend vond, zijn de vele literaire beschrijvingen van personen, plaatsen en handelingen.  Die plaatsen zijn gesitueerd in het centrum van Brussel dat ikzelf ook heel goed ken.  Als je boek een bestseller wordt, ontstaan er dankzij jouw werk allicht literaire wandelingen in Brussel.  In elk geval vind ik dat jouw uitvoerige beschrijvingen geenszins het ritme van je boek vertragen of onderbreken.  De vermelding van Brussel in de titel is allicht ook bedoeld om de aandacht te trekken van de Brusselse lezers en zo de verkoop te stimuleren.  In die zin zou ik je zeker aanraden om je boek op te sturen naar de redacties van Bruzz en Randkrant, naast kwaliteitskranten als De Standaard en De Morgen.  En waarom niet naar de burgemeester en de minister-president van Brussel, of minstens naar minister Sven Gatz?  En stap ook maar eens met je koffertje in Standaard Boekhandel op de Anspachlaan binnen.
 
Het is in elk geval godgeklaagd dat jij als Vlaams auteur met een boek over Brussel niet terecht kan bij een Vlaamse uitgever, maar de grens naar onze noorderburen moet oversteken.  Ik ken uitgeverij Liverse uit Dordrecht niet. Toch een kleine tip: lees in de toekomst de drukproeven iets grondiger na, er zijn vele tik- en drukfouten die mij storen.  Tenzij dat ook een bewuste stijlvorm is waarvan ik het opzet heb gemist.
 
Oprecht gefeliciteerd en van harte veel succes met je boek!  Ik zie al uit naar je volgende roman.
 
Met vriendelijke groet
Alain

De gierzwaluw vliegt
niet, in graniet gebeiteld,
door bloemen omkringd.

(een haiku bij het graf van Frederik Vanclooster, Vilvoorde, zondag 24 mei 2020)

April 2020: de 34ste verjaardag van de kernramp van Tsjernobyl.  Net nu verschijnt op Canvas (VRT) de hele HBO-tv-reeks “Chernobyl”, alsook de reportage “In de ban van Tsjernobyl” van Jan Balliauw.  Uiteraard heb ik allebei gretig bekeken!  Hierna formuleer ik graag een beetje feedback.

De reportage is zeer goed en vat alles mooi samen.  Door zijn kennis van de Russische taal is Jan Balliauw er in geslaagd de juiste personen rechtstreeks te interviewen.  Leuk detail: de uit Pripjat geëvacueerde Alexander “Sasja” Sirota die hij interviewt, heb ik ook ontmoet in de zomer van 2017 :-)  Hij is namelijk de zoon van mijn vriendin Lyubov Sirota uit Ivankiv, Tsjernobyl-slachtoffer en auteur van het boek "The Pripyat Syndrome". 

De HBO-tv-reeks is zeer goed gemaakt, een goed scenario met goeie dialogen, goed gefilmd, spannend, verhelderend, enz.  Het is goed dat deze informatie op dit moment – de 34ste verjaardag van de ramp – voor een groot publiek toegankelijk wordt op een begrijpelijke en aangename manier.  De sfeer van die tijd wordt zeer mooi weergegeven.  Tegelijkertijd is het zeer Amerikaans en ietsje te uitdrukkelijk anti-Sovjet-Unie…  Er zijn duidelijk “goeien” en “slechten”.

Helaas wordt er geregeld met de waarheid een loopje genomen, gewoon om filmische en commerciële redenen, me dunkt.  Als je een historisch verhaal wil vertellen, heb ik het daar wel moeilijk mee.  Ik begrijp dat je als scenarist en regisseur keuzes moet maken uit de overvloed aan informatie, maar dat je bewust personages en situaties verdraait, tja, dan is het toch niet meer historisch.  Maar wat dan wel: half-historisch?

Een paar voorbeelden:

• De vrouwelijke wetenschapster uit Minsk die Legasov ongevraagd komt helpen, is fictief.  Dergelijke wetenschappers bestonden, hadden andere namen en waren vooral mannen.  Allicht wilden de filmmakers één vrouwelijk hoofdpersonage naast de mannen Valeri Legasov en Boris Sjtsjerbina.
• De zwangere vrouw van die verbrande brandweerman is inderdaad bij haar man in het ziekenhuis in Moskou binnen geraakt, maar niet op de spectaculaire manier zoals in de film, alsof ze door het cordon is gebroken.  Ze was trouwens niet de enige noch de eerste vrouw die binnen werd gelaten.  Het klopt wel dat ze de veiligheidsregels aan haar laars lapte en daar een zware tol voor betaald heeft, namelijk het verlies van haar baby.
• De zwaar verbrande medewerkers van de kerncentrale zijn inderdaad in het ziekenhuis ondervraagd geworden, maar door leden van het openbaar ministerie en de KGB, zeker niet door wetenschappers.
• Het proces was een schijnproces.  De betekenis van de getuigenis van de wetenschappers was daarin zeer klein.  Ik heb geen bron gevonden die bevestigt dat Legasov zelf daar het woord heeft genomen.  Dat kan, maar hij sprak zeker niet de moedige speech uit zoals in de film.  Een andere wetenschapper die wilde getuigen over de fouten aan de reactor, werd onmiddellijk de mond gesnoerd door de aanklager.  Sjtsjerbina is zeker niet tussenbeide gekomen zoals in de film.  Die Sjtsjerbina was een grotere partijvertrouweling en een stuk minder sympathiek dan uit de film zou mogen blijken.
• Het heeft langer geduurd voor Legasov op een zijspoor terecht kwam.  Hij was zelf heel ambitieus en wou promotie maken, daarom gaf hij een zeer partijgetrouw en leugenachtig verslag op het internationaal congres in Wenen.  Hij miste de verwachte toponderscheiding van de Sovjet-Unie op een haar, en hoewel dat niet om persoonlijke redenen was, kwam dat hard aan.  Toen hij merkte dat hij zijn ultieme carrièredroom niet zou kunnen realiseren, is hij verbitterd geworden en controversiële rapporten gaan schrijven, die soms wel en soms niet werden gepubliceerd.  In beide gevallen oogstte hij weinig bijval.  Hij pleegde uiteindelijk 3 zelfmoordpogingen.  De eerste 2 met pillen mislukten, de derde door ophanging – exact op de 2de verjaardag van de ramp – lukte wel…

Het doet me denken aan het boek “De fietser van Tsjernobyl” van Javier Sebastián.  Ook daarin worden duidelijk historische feiten over de kernramp vermengd met pure fictie.  In dit boek wordt de naam van de Wit-Russische kernfysicus Vassili Nesterenko gebruikt – misbruikt? – om een onwaar spannend verhaal te vertellen en te situeren in de Verboden Zone: Vassili Nesterenko wordt achterna gezeten door de KGB en vlucht naar de verlaten stad Pripjat in de Verboden Zone waar hij met enkele andere illegale bewoners een soort commune sticht.  Uiteindelijk sterft hij er en wordt hij er begraven.  Daar is "helaas" allemaal niets van aan.  In de Zone wonen enkele honderden mensen illegaal, jawel, vooral oude boeren op het platteland, maar in Pripjat woont echt niemand.  Vassili Nesterenko is uiteindelijk naar het Westen gegaan en is nog behoorlijk oud geworden…  Ik heb nu het voordeel – of nadeel? – dat ik de historische feiten zeer goed ken en het onderscheid tussen waarheid en fictie meestal wel kan maken.  Maar zoveel andere lezers zullen dat niet kunnen.  Door de verwerking van ware historische feiten krijg je als lezer dan de indruk dat àlles wel waar zal zijn, quod non.

Hetzelfde gebeurt bij het kijken naar “Chernobyl”…  en dat vind ik spijtig.  Wat mij betreft, is die reeks daarom een gemiste kans.  Het is een aanklacht tegen de Sovjet-Unie in plaats van een aanklacht tegen kernenergie.  In dat opzicht scoort de reportage van "onze" Jan Balliauw alvast veel hoger.  Alle respect!