Gedurende bijna 4 eeuwen was het Kasteel van Hingene (Bornem) de favoriete zomerresidentie van de adellijke familie d'Ursel. Elk jaar trok de hertog er met zijn familie en bedienden naartoe. In de zomer van 1877 waren ook de dochters Sophie (26) en Juliette (24) van de partij. Tijdens hun vakantie maakten Sophie en Juliette een collage om boven een deur te plaatsen. Het is een prent van een boeddhistische godin die wordt vereerd door 2 kinderen. Rond hen vliegen vogels en vlinders en aan beide zijden staan bloemen- en fruitranken. De figuren hebben de zussen geknipt uit Chinese prenten. De planten en dieren zijn afkomstig uit overschotjes van het blauwe Chinese behang dat in dezelfde kamer hangt. Maar de zussen hadden nog een verrassing in petto. Aan de achterkant van hun collage verborgen ze een brief. Daarin beschreven ze hoe gelukkig ze zijn. In het postscriptum onthulden ze ook hun ware bedoeling: hun brief is een boodschap voor de toekomst ! Terwijl Sophie en Juliette hun collage maakten, plaatsten vader en zoon Huygelen in dezelfde kamer het blauwe Chinese behang. Op elke muur schreven ze een korte boodschap over hun werk: namen, plaatsen, data, nummers en praktische aanwijzingen. Maar zij zijn niet de enigen die sporen hebben nagelaten. Bijna elke kamer in het kasteel werd versierd met Chinees behangpapier of met katoenen stoffen. En op bijna elke muur is wel een woord, een teken of een krabbel terug te vinden. De katoenen wandbespanningen van het Kasteel d'Ursel te Hingene (Bornem) dateren uit de 17de tot de 20ste eeuw. Ze komen uit India en Europa en zijn zowel bedrukt als beschilderd. Katoenen stoffen werden dikwijls gebruikt als wandbespanningen in zomerresidenties. Het is echter uitzonderlijk dat ze in bijna elke kamer hangen. Zij vormen een unieke collectie op Europees vlak. Geen enkel kasteel of landhuis heeft zoveel katoenen wandbespanningen die nog ter plaaste worden bewaard. Deze uitzonderlijke wandbespanningen worden intussen gerestaureerd, maar... De onverwachte vondsten brachten de huidige beheerders van het Kasteel d'Ursel op een idee. Er werd aan vooraanstaande schrijvers en dichters, wetenschappers en filosofen, kunstenaars, politici en opiniemakers gevraagd om zelf een boodschap voor de toekomst te bedenken, net als de adellijke zussen in 1877. En de uitnodiging werd ook gelanceerd naar een ruim publiek toe. Iedereen die dat wilde, kon een tekst insturen. De deelnemers betaalden een kleine bijdrage per letter en zo werd op een originele en creatieve manier geld ingezameld voor de geplande restauratie. Zowel mijn vriendin Véronique Bogaert als ikzelf waren meteen zeer enthousiast om deel te nemen.
Vervolgens werden alle ingezonden teksten in zwierige letters op de muren van het kasteel geschreven door kalligraaf Brody Neuenschwander. Deze Amerikaanse kunstenaar woont al jaren in Brugge en werkte mee aan enkele films van Peter Greenaway: "Prospero's Books" (1991) en "The Pillow Book" (1996). Op zaterdag 11 maart 2017 konden we alle teksten op de muren gaan bekijken, vooraleer ze definitief zouden verdwijnen achter het gerestaureerde behang. Onze teksten hingen samen in kamer 2 op de eerste verdieping, in goed gezelschap, namelijk naast de teksten van o.a. Mark Eyskens, Mustafa Kör, Tom Lanoye, Paul Mennes, Griet Op De Beeck, David Troch, Jean Paul Van Bendegem en Annelies Verbeke. Vermits het gaat om boodschappen voor de toekomst, is het de bedoeling van de organisatoren om de teksten regelmatig weer te onthullen, namelijk in 2027, 2042, 2067 en 2117, dus na respectievelijk 10, 25, 50 en 100 jaar. Benieuwd of we er dan nog bij zullen zijn... :-)
0 Comments
Eind 2016 verhuisde mijn vriend Bart Goeteyn, singer-songwriter en theatermaker, van Anderlecht (Neerpede) naar Vorst. Hij had het originele idee om zijn afscheid uit Neerpede te vieren met een artistieke uitvaartplechtigheid: "Uitvaart / Funérailles". Op zaterdagavond 1 oktober 2016 nodigde hij verschillende beeldende kunstenaars uit om in de kamers van zijn oude huisje in Neerpede eigen werk op te hangen, vooral foto's en tekeningen. In de schuur speelde een videomontage. Bart zelf nam die avond plaats achter de piano en ik verraste hem met een voordracht van 10 nieuwe gedichten die ik geselecteerd had voor de derde uitgave van "Vers uit Brussel" van het Willemsfonds, dat in de loop van het jaar 2017 zou verschijnen. Ik beschouwde dit kleine optreden dus als een soort try-out. En gelukkig kreeg ik positieve reacties :-) Op zondag 7 december 2014 organiseerde uitgeverij Partizaan (vroeger Bola Editions) een boekenbeurs in het Ontmoetingscentrum te Oostakker. Uiteraard waren mijn illustrator, neef Steven Selschotter, en ikzelf daar graag aanwezig. Ik bracht een drietal teksten op het podium. Onder andere het laatste exemplaar van mijn eerste dichtbundel "Liever is een haas" ging er van de hand, gesigneerd uiteraard. De publicatie van "Ik, Christoforus van Canaan" (Partizaan, 2014) lokte minder reacties uit dan mijn eerdere "Alena van Dilbeek" (2012). Dit was logisch in die zin dat deze keer het sterk lokale aanknopingspunt niet aanwezig was. Toch waren er een paar mooie besprekingen in Brussel Deze Week - "drager van verhalen" - en in het tijdschrift "Kortweg/Flash" van het Willemsfonds (met dank aan Kurt Deswert). Een greep uit de meest opvallende reacties van een aantal lezers: "Het is even wennen een verhaal uit een ver verleden ter hand te nemen, maar onmiddellijk word je gevangen door de mooie taal, ongekunsteld, juist en direct. De prenten erbij zijn zovele haltes op een onverwachte reis naar een ver land in een nog verdere tijd met een ongewoon en daarom boeiend gezelschap. Voor een acteur of actrice misschien wel een uitdaging om er een vertelavond van te maken? In elk geval een geslaagde hertaling." (Roger Arteel, theaterrecensent) "In een waterval van woord en beeld word je als lezer meegesleurd, niet als Alice in Wonderland, maar als een tweebenige viervoeter in een legende vol magie; je wentelend in de vossenstreken van het hoofdpersonage; eindigend met je neus in je eigen spiegelbeeld. Kwispelend." (Johan Bovyn, dichter) "Je bent een krak in de eenvoudige vertelling. Maar vooral het contrast tussen die eenvoud en de rijke historische, mythologische en filosofische bagage die je er in verwerkt, is je merkteken." (Hans Claus (dichter en allround kunstenaar) "Een hilarische historie met diepgang." (Filip De Bodt, vzw 't Uilekot, Herzele) "In het verhaal van Vanclooster krijgt Christoforus na zijn ontmoeting met Christus een menselijk gezicht. Door deze opmerkelijke draai en de herhaling van motieven doorheen het verhaal laat Vanclooster je achter met een warm en knus gevoel, alsof je zelf mee op zoek bent gegaan naar de zin van je leven en eveneens het antwoord gevonden hebt. (...) Vanclooster en Selschotter hebben goed begrepen dat eenvoud soms de beste manier is om mensen geweldloos te ontwapenen, en dat is ook wat ze met deze bundel doen." (Xavier Kruth, singer-songwriter) "Vormgegeven als episch gedicht, gemakkelijk leesbaar en geschikt als voorleesverhaal voor volwassenen en oudere jeugd." (Dr. Nelleke Manneke op NBD Biblion) "Met je taal zuig je de lezer echt naar de verteller toe: die teksten lezende, word ik steeds meer slachtoffer van je haast sprookjesachtige vertel-taal; t.t.z. naarmate ik door je teksten vooruitga, neem ik steeds meer spontaan voor waar aan wat je mij in dat boek voorhoudt. En dat is basic om van een sproke echt te kunnen genieten. (...) Ik moest mezelf wel even wakker maken na de laatste zin van uw poëtisch verhaal dat 66 pagina's lang zo zwierig doorheen die Christoforus wandelt." (Walter Santens, leerkracht Nederlands) "Verrassend. Ik vroeg mij al bladzijden af wat er met die hondensnoet zou gebeuren." (Lucas Vanclooster, VRT-radiojournalist) "En voor wie het niet zou merken, als ze het lezen: je gaat, met Christoforus, regelrecht naar de diepte - hoe lichtvoetig sommigen dit verhaal ook zullen ervaren - : een zoektocht - zoals die van ieder mens? - naar je eigenste zelf, naar het waarom en het hoe van wat we hier op dit aardklootje zitten te doen (of niet te doen) en naar wat we dan eigenlijk wel best zouden kunnen doen: dat waar we goed in zijn gewoon doen en uitdiepen en uitwerken: goed zijn voor ons en voor de anderen, onze eigen talenten, dikwijls eerst door scha en schande heen, leren ontdekken." (Jan Vanhaelen, dichter) "Wat de inhoud betreft, vind ik het fantastisch om te zien hoe je heel verschillende genres perfect samenbrengt: geschiedenis, legende, Bijbelcitaten, misschien toch ook wat poëzie, tot mindfulness en een heel modern verhaal dat mij aan Paulo Coelho doet denken, met een boodschap waar iedereen vandaag zeker iets aan heeft. Als het je bedoeling was om een legende te moderniseren, ben je daar zeker en vast en met glans in geslaagd!" (Saskia Vereenooghe, schrijver) "In deze tijd van bla-bla vind ik dit een erg mooi verhaal. Goed gebracht, boeiend, en - naar ik vermoed - met dubbele bodem, en bijwijlen persoonlijke belevenissen. Wat mij meteen trof is de fysieke kracht: dit is perfect op scène te zetten. De bijzonder mooie illustraties brengen de lezer zoals ik, die wat toneelervaring heb, op die idee." (Jos Willem, leerkracht Frans en amateuracteur) De publicatie van mijn herdichte legende van Alena van Dilbeek was een bescheiden succes geworden. Zo kwam het boekje ook in handen van de heer Marc Roos uit Deurle (Sint-Martens-Latem), een gepensioneerde ex-collega en toevallig voorzitter van de Confrérie Sint-Kristoffel in zijn dorp. Zijn vereniging organiseert elk jaar een grote "autowijding" waar honderden belangstellenden uit het hele land naar afzakken. In 2014 vierden ze hun 80ste verjaardag en de ambitieuze voorzitter wilde daar iets speciaals van maken. Hij droomde van een literaire, geïllustreerde uitgave en nodigde mij uit om de pen vast te nemen en een verhaal te creëren in de stijl van Alena van Dilbeek... Mijn eerste reactie was eerder terughoudend. Enerzijds was ik wel geflatteerd door de aandacht, maar anderzijds wou ik niet door het leven gaan als her-dichter van katholieke legendes. Ik had er zo één geschreven en voor mij volstond dit voorlopig. Maar ik wilde het toch wel een kans geven en besloot wat opzoekingswerk te doen rond de figuur van Sint-Kristoffel, "hij die Christus over het water draagt", vooraleer definitief te beslissen. Wie kent er Sint-Kristoffel niet: de beschermheilige van reizigers en van autobestuurders? Ook mijn vader had in zijn DKW Junior en in zijn Opel Kadett destijds een koperen medaillon van deze heilige op het dashboard geplakt. Snel werd ik geboeid door het verhaal van deze reiziger op zoek naar de zin van het leven, en onvermijdelijk vooral op zoek naar zichzelf. Als ik het oorlogsgeweld, de bekeringen en de martelingen achterwege liet, was er best iets te moois van te maken. En dus besloot ik uiteindelijk om het toch te wagen. Ik contacteerde mijn uitgever, intussen van naam veranderd in "Partizaan", en mijn neef Steven Selschotter voor de illustraties in dezelfde stijl als deze van "Alena van Dilbeek". Ik vermengde elementen uit de Westers-katholieke en uit de Oosters-orthodoxe legende van Sint-Kristoffel. Zo gaf ik mijn (anti-)held een heuse "hondskop". Dat gaf me meer diepte en vrijheid, alsook meer literaire mogelijkheden. Het verhaal begon als volgt: "Ik ben geboren in de Levant, het land dat ten Oosten opstijgt uit de Zee. Van kindsbeen af stond ik met mijn voeten in het water..." Maar toen ik het eindresultaat van maanden zwoegen voorlegde aan de genoemde voorzitter, bleek hij niet zo enthousiast als verhoopt. Hij wou enkele passages schrappen wegens - ik citeer - "te scabreus"... Dit deed mij denken aan de volgende woorden van Elena Ferrante ("Wie vlucht en wie blijft"): "Obsceniteit is niet vreemd aan goede literatuur en de ware kunst van het vertellen is nooit scabreus, ook al wordt de grens van het fatsoen overschreden." Omdat ik niet kon leven met deze vorm van censuur, besliste ik om de samenwerking stop te zetten en er dan maar alleen mee door te gaan. Zo gebeurde. Op 13 oktober 2014 ontving ik enkele dozen met mooie boekjes op mijn appartement in Koekelberg. Ik voelde me heel tevreden en ook een beetje trots op mijn "derdegeborene", ondanks de moeilijke bevalling. |
Alain Roger Kofi Vancloosterdichter & performer Categories |