Boek in HZIV-gazet (2023, Brussel)

​Maandag 18 december 2023 - HZIV-Gazet - Troonstraat 30A, 1000 Brussel - met Viktoriia Shevchenko - met dank aan Anne Peeters (interview op donderdag 26 oktober 2023)

In oktober publiceerde onze collega Alain Vanclooster het boek De Vlucht van de Ooievaars. Hij verzamelde hiervoor de oorlogsgetuigenissen van 16 Oekraïense vluchtelingen in België. Het zijn schrijnende getuigenissen, waarin ook Alains eigen verhaal in verweven werd.

Hoe het allemaal begon
De Vlucht van de Ooievaars is niet het eerste boek dat Alain schreef over Oekraïne. In 2022 verscheen het boek Prachtig Pover Pripjat, gebaseerd op het waargebeurde verhaal van een moeder en zoon die in de nasleep van de kernramp van Tsjernobyl het nabije stadje Pripjat moeten ontvluchten. ‘Op een boekenbeurs kocht ik ooit een boek over Pripjat’, vertelt Alain. ‘Ik was er onmiddellijk door gefascineerd. Ik heb hierdoor contact gelegd met Lyubov Sirota, een inwoonster die haar eigen ervaringen had neergeschreven in een filmscenario.’ Zo gebeurde het dat Alain en zijn vrouw in de zomer van 2017 een bezoek brachten aan Oekraïne. ‘Op basis van het verhaal van Lyubov heb ik dan het boek Prachtig Pover Pripjat geschreven. Door mijn reis heb ik ook andere Oekraïners leren kennen waar ik regelmatig contact mee onderhield.’

Oorlog
Toen brak daar de oorlog uit en kwam plots alles erg dichtbij. Veel van Alains Oekraïense vrienden moesten vluchten uit hun thuisland. ‘Ik heb met enkele van mijn vrienden gesprekken gevoerd over hun ervaringen’, vertelt hij. ‘Zij brachten mij in contact met andere vluchtelingen, waardoor er steeds meer verhalen bijkwamen. Wat begon met enkele getuigenissen, zijn uiteindelijk 16 complete interviews geworden die ik gebundeld heb in het boek.’

Getuigenissen
De getuigenissen zijn beklijvend. Zo is er het verhaal van een moeder die met haar twee jonge kinderen moet vluchten, maar daarbij haar man en oudste zoon moet achterlaten. Of de getuigenis van een die vader die de tocht maakt met zijn dochter die aan kanker lijdt en die na hun aankomst in België helaas overlijdt aan haar ziekte.
De getuigenis die Alain het meeste aangegrepen heeft, is die van Iryna. Zij was op het moment van de Russische invasie hoogzwanger. Alain vertelt: ‘Iryna verbleef in een materniteit in het midden van het oorlogsgebied. Ze is daar halsoverkop gevlucht. Later vernam ze dat de materniteit werd gebombardeerd en dat de kamer waarop zij lag compleet verwoest werd. Ze is dus letterlijk op het nippertje aan de dood ontsnapt. Het is een erg emotionele getuigenis. Tijdens de gesprekken hebben we regelmatig een pauze moeten nemen omdat de emoties hoog opliepen.’

Lena Ivanova
Een belangrijk personage in De Vlucht van de Ooievaars is gevluchte zangeres Lena Ivanova. Alain ontmoette haar tijdens een culturele avond waar ze samen met haar man optrad. ‘Lena en ik hadden een goede klik’, aldus Alain. 'Ik heb haar geïnterviewd voor het boek, maar ook daarna zijn we contact blijven houden. Ik heb enkele liedjesteksten naar het Nederlands vertaald, en zij heeft wat gedichten van mij op muziek gezet. We treden soms samen op, bijvoorbeeld op benefieten of culturele avonden. Ze is een goede vriendin geworden. Aangezien zij enorm belangrijk geweest is voor het boek, heb ik het aan haar opgedragen.’
 
Hulp van een collega
Alain gaat in De Vlucht van de Ooievaars aan de slag met erg zware materie. Toch bevat het boek ook lichte elementen. Het is doorspekt met luchtige anekdotes en veel humor. Tussen de verhalen staan ook schilderijen, foto’s, gedichten en zelfs een kinderverhaal geschreven door HZIV-collega Viktoriia Shevchenko.
‘Viktoriia heeft mij enorm geholpen’, vertelt Alain. ‘Ze heeft geschreven, getolkt, haar eigen verhaal verteld en nuttige inzichten verschaft. Ze heeft mij aangespoord om ook mijn eigen ervaringen neer te schrijven. Ik heb haar advies opgevolgd, en mijn verhaal zit nu als rode draad verweven in het boek tussen de andere getuigenissen.’

Een stukje geschiedenis
​De reacties op het boek waren positief. Maar Alain hecht vooral veel waarde aan de mening van de geïnterviewden. Voor hen is dit niet zomaar een boek, maar een stukje van hun eigen geschiedenis. ‘Ik heb alle geïnterviewden verschillende boeken gegeven. Niet alleen als dank voor hun medewerking, maar ook voor hun kinderen en kleinkinderen. Voor hen gaat dit later een belangrijk boek zijn om te begrijpen wat hun familie heeft doorstaan’, besluit Alain.
​
Ben je geïnteresseerd in het boek? Neem dan contact op met Alain of spring eens binnen op de tweede verdieping van het centraal bestuur in Brussel.